Herpes Mulut dan Genital: Perbezaan, Risiko dan Rawatan

Herpes adalah jangkitan virus yang biasa tetapi sering disalah faham. Ia terbahagi kepada dua jenis utama iaitu herpes oral dan herpes genital yang masing-masing disebabkan oleh virus herpes simplex (HSV).

Walaupun kedua-duanya berpunca daripada virus yang sama, cara penularan, lokasi jangkitan, serta tahap risiko adalah berbeza.

Artikel ini akan menerangkan perbezaan antara kedua jenis herpes, risiko yang mungkin timbul, serta pilihan rawatan yang tersedia untuk membantu anda menguruskan jangkitan ini dengan lebih baik.

Baca juga: Simptom HIV Lelaki Dan Perempuan Yang Tidak Boleh Diabaikan

Apa itu Herpes

Herpes adalah jangkitan biasa yang disebabkan oleh virus herpes simplex (HSV), yang boleh mengakibatkan lepuh berisi cecair atau ulser yang menyakitkan pada kulit. Jangkitan ini mudah merebak melalui sentuhan kulit ke kulit, terutama semasa hubungan intim melalui ciuman.

Ia terdiri daripada dua jenis utama iaitu oral herpes (biasanya menyerang kawasan mulut) dan genital herpes (menyerang kawasan alat kelamin), namun ia juga boleh menjangkiti bahagian tubuh yang lain.

Walaupun herpes boleh dirawat, ia tidak boleh disembuhkan sepenuhnya kerana virus kekal dalam tubuh seumur hidup. Ramai penghidap tidak menunjukkan sebarang simptom, manakala sebahagian lagi mengalami lepuh yang berulang dari semasa ke semasa.

Jenis-jenis Herpes

Terdapat dua jenis utama virus herpes simplex (HSV), iaitu HSV-1 dan HSV-2, dan setiap jenis ini menyebabkan jangkitan yang berbeza mengikut cara penularan serta lokasi jangkitan pada tubuh.

1. HSV-1 (Herpes Simplex Virus Type 1)

Biasanya merebak melalui sentuhan mulut, seperti ciuman atau penggunaan barangan peribadi bersama (contoh, sudu, cawan, atau tuala).

Ia lazimnya menyebabkan oral herpes, iaitu lepuh atau ulser di sekitar mulut dan muka, yang dikenali sebagai cold sores.

Walaupun HSV-1 lebih sering dikaitkan dengan mulut, ia juga boleh menyebabkan genital herpes, terutamanya melalui seks oral.

Kebanyakkan orang dijangkiti HSV-1 sejak kecil dan ramai yang tidak menyedari mereka telah dijangkiti kerana tidak menunjukkan simptom.

2. HSV-2 (Herpes Simplex Virus Type 2)

Menular melalui hubungan seksual dan merupakan punca utama kepada genital herpes. Jangkitan ini menyebabkan lepuh atau ulser yang menyakitkan di kawasan alat kelamin, anus, punggung, atau paha.

Sebahagian penghidap mungkin tidak mengalami sebarang simptom atau hanya mengalami tanda-tanda ringan yang disangka jerawat atau bulu roma tumbuh ke dalam.

Walau bagaimanapun, ada juga yang mengalami gejala serius serta berulang kali.

Kedua-dua jenis virus ini boleh menyebabkan simptom yang berulang, yang boleh menjadi tekanan emosi dan memberi kesan kepada hubungan intim, terutamanya dalam kes genital herpes.

Cara Penularan

Penularan Virus HSV-1:

• Bercium dengan seseorang yang dijangkiti herpes simplex.
• Sentuhan kulit berhampiran mulut orang yang ada jangkitan herpes.
• Berkongsi peralatan makan atau barangan peribadi seperti cawan, penyedut minuman, gincu, dan pencukur dengan orang yang dijangkiti.
• Menerima seks oral daripada individu yang dijangkiti HSV – virus boleh merebak ke kawasan alat kelamin.

Penularan Virus HSV-2:

• Melakukan hubungan seks tanpa memakai kondom, sama ada melalui seks faraj, dubur, atau sesama wanita.
• Memberi atau menerima seks oral daripada individu yang dijangkiti.
• Sentuhan kulit-ke-kulit secara rapat dengan orang yang dijangkiti, walaupun tanpa pancutan air mani.
• Jangkitan melalui luka terbuka atau lepuh yang dijangkiti, termasuk dari ibu menyusu yang dijangkiti.
• Penularan daripada ibu kepada bayi semasa bersalin jika ibu dijangkiti ketika mengandung.
• Berkongsi alat mainan seks dengan individu yang dijangkiti.

Simptom & Gejala

Herpes boleh menunjukkan pelbagai gejala bergantung pada jenis jangkitan seperti berikut:

1. Oral Herpes

Oral herpes pula kebiasaannya lebih ringan dan kurang menyakitkan berbanding genital herpes. Ia menyebabkan luka atau lepuh di sekitar bibir dan mulut, dikenali sebagai cold sores atau fever blisters. Kadang-kadang luka boleh muncul di dalam mulut, terutama semasa jangkitan kali pertama.

Cold sores ini biasanya sembuh dalam beberapa minggu dan boleh muncul semula selepas beberapa minggu, bulan, atau tahun.

Walaupun menjengkelkan, oral herpes biasanya tidak berbahaya kepada orang dewasa dan kanak-kanak, namun ia boleh menjadi sangat berbahaya kepada bayi baru lahir.

2. Genital Herpes

Gejala paling biasa bagi genital herpes ialah lepuh kecil yang gatal atau menyakitkan yang muncul di kawasan seperti faraj, vulva, serviks, dubur, zakar, skrotum (buah zakar), punggung atau bahagian dalam paha. Lepuh-lepuh ini biasanya pecah dan menjadi luka terbuka yang boleh terasa pedih.

Selain itu, anda mungkin mengalami:

• Rasa terbakar semasa kencing jika air kencing terkena pada luka herpes
• Kesukaran untuk membuang air kecil disebabkan luka atau bengkak di saluran kencing
• Kegatalan di kawasan kemaluan
• Sakit atau rasa tidak selesa di sekitar alat kelamin

Jika jangkitan disebabkan oleh HSV-2, anda juga mungkin mengalami simptom mirip selesema seperti:

• Kelenjar bengkak di kawasan pelvik, leher, atau ketiak
• Demam dan menggigil
• Sakit kepala
• Badan terasa lemah dan lenguh

Apabila gejala seperti lepuh dan sakit ini muncul, ia dikenali sebagai serangan herpes (outbreak).

Serangan pertama biasanya berlaku antara 2 hingga 20 hari selepas seseorang dijangkiti, namun ada juga yang hanya mengalaminya selepas beberapa tahun. Serangan pertama ini biasanya berlangsung selama 2 hingga 4 minggu dan dianggap paling teruk.

Walaupun lepuh mungkin sembuh, virus masih kekal dalam tubuh dan boleh menyebabkan serangan berulang, terutama dalam tahun pertama. Ada juga tanda-tanda awal sebelum serangan berlaku, seperti rasa gatal, panas, atau sensasi menyucuk di kawasan alat kelamin.

Serangan berulang biasanya lebih ringan dan cepat pulih. Lama-kelamaan, kebanyakan individu mengalami serangan yang semakin berkurangan, dan ada yang tidak mengalaminya lagi langsung.

Namun, bagi mereka yang mempunyai sistem imun yang lemah seperti penghidap HIV atau leukemia, gejala herpes boleh menjadi lebih serius dan mengambil masa lebih lama untuk sembuh.

Baca juga Selain Ruam Kulit, Ini 18 Tanda HIV Anda Perlu Awasi!

Rawatan yang Boleh Diberikan

Walaupun penyakit ini tidak boleh disembuhkan sepenuhnya, terdapat beberapa rawatan yang berkesan untuk mengurangkan simptom, mempercepatkan penyembuhan, dan mencegah penularan kepada orang lain.

Sekiranya keputusan ujian menunjukkan jangkitan herpes simplex, doktor akan memberikan ubat antivirus bagi menghalang virus HSV daripada terus membiak.

Ubat penahan sakit juga boleh diberikan jika pesakit mengalami kesakitan akibat lepuh atau luka. Justeru, adalah penting untuk mendapatkan rawatan secepat mungkin apabila gejala mula muncul.

Berikut adalah rawatan utama yang boleh diberikan:

1. Ubat antivirus (Anti-HSV)

• Acyclovir
• Famciclovir
• Valacyclovir
• Ubat ini bertindak mengurangkan pembiakan virus, memendekkan tempoh serangan herpes dan mengurangkan risiko penularan.

2. Ubat tahan sakit oral

• Paracetamol
• Ibuprofen
• Ubat ini membantu meredakan sakit dan demam yang mungkin dialami semasa serangan herpes.

3. Ubat anti-radang bukan steroid (NSAIDs)

• Digunakan untuk mengurangkan keradangan dan kesakitan pada bahagian yang terjejas.

4. Ubat sapu (topikal)

• Benzocaine
• L-lysine
• Docosanol
• Digunakan terus pada kulit untuk mengurangkan rasa sakit, mempercepatkan penyembuhan lepuh dan memberi kelegaan pada kawasan yang terjejas.

Cara untuk Mencegah Herpes

1. Elakkan Sentuhan Kulit dengan Kawasan Bergejala

Virus ini sangat mudah merebak melalui sentuhan langsung dengan lepuh atau luka yang dijangkiti. Oleh itu, penting untuk:

• Mengelakkan ciuman atau hubungan seksual apabila seseorang mengalami simptom aktif seperti lepuh atau ulser.
• Tidak menyentuh luka herpes, dan jika perlu, cuci tangan dengan sabun selepas menyentuh kawasan terjejas.

2. Gunakan Kondom Semasa Hubungan Seksual

Penggunaan kondom dengan betul semasa hubungan seks faraj, dubur atau oral boleh mengurangkan risiko penularan herpes genital.

Walaupun kondom tidak melindungi sepenuhnya (kerana herpes boleh merebak melalui kulit yang tidak dilindungi), ia tetap memberikan perlindungan tambahan.

3. Elakkan Berkongsi Barangan Peribadi

Barangan seperti gincu, berus gigi, cawan, straw minuman, dan pencukur boleh menjadi medium penularan virus HSV-1 (oral herpes).

Elakkan berkongsi barangan ini, terutamanya dengan individu yang mempunyai cold sores.

4. Ambil Ubat Antivirus Secara Konsisten

Bagi individu yang telah dijangkiti, pengambilan ubat antivirus seperti acyclovir secara berkala boleh:

• Mengurangkan kekerapan serangan.
• Memendekkan tempoh gejala.
• Mengurangkan kebarangkalian menyebarkan virus kepada pasangan.

5. Elakkan Hubungan Intim Ketika Serangan Aktif

Jika anda mengalami simptom (lepuh, sakit, kegatalan), elakkan sebarang bentuk hubungan intim sehingga kawasan tersebut sembuh sepenuhnya. Ini kerana risiko penularan sangat tinggi semasa serangan aktif.

6. Maklumkan Pasangan Anda

Komunikasi terbuka sangat penting. Jika anda menghidap herpes, berterus terang dengan pasangan membolehkan mereka membuat keputusan yang tepat dan melindungi diri dengan lebih baik.

7. Rawatan dan Pemantauan Jika Anda Hamil

Bagi wanita hamil yang dijangkiti penyakit ini perlu:

• Dapatkan rawatan daripada doktor untuk mengelakkan jangkitan kepada bayi semasa kelahiran.
• Dalam sesetengah kes, doktor mungkin mencadangkan kelahiran melalui pembedahan caesarean bagi mengelakkan jangkitan neonatal.

FAQ Herpes