Kulat Air: Kenali Tanda Awal dan Elak Jangkitan Lebih Teruk

Kulat air sering bermula dengan gejala ringan seperti kegatalan di celah jari kaki, tetapi jika tidak diambil serius, ia boleh menjadi jangkitan yang berlarutan dan sukar dirawat.

Ramai mengabaikan tanda-tanda awal ini kerana menganggapnya sebagai masalah kulit biasa, sedangkan ia berpotensi merebak ke kawasan lain dan menjangkiti individu sekeliling.

Walaupun penyakit ini tidak mengancam nyawa, ia boleh menyebabkan ketidakselesaan serius seperti kegatalan melampau , kulit merekah, dan rasa pedih ketika berjalan.

Tanpa rawatan awal, kulat air boleh merebak ke bahagian lain tubuh atau menjangkiti orang sekeliling. Oleh itu, mengenali tanda-tanda awal dan mengambil langkah pencegahan segera adalah kunci untuk mengelakkan komplikasi yang lebih teruk.

Artikel ini akan membincangkan simptom, punca, cara rawatan serta tip pencegahan bagi membantu anda kekal bebas daripada jangkitan kulat air.

Apa itu Penyakit Kulat Air?

Menurut National Center for Biotechnology Information, kulat air, atau dalam istilah perubatan dikenali sebagai tinea pedis, ialah sejenis jangkitan kulat yang mudah berjangkit dan menyerang kulit di bahagian kaki.

Ia lebih dikenali dengan nama athlete’s foot kerana sering berlaku dalam kalangan atlet atau individu yang sering berpeluh dan memakai kasut tertutup untuk tempoh lama.

Walaupun begitu, sesiapa sahaja boleh dijangkiti, terutama mereka yang tinggal di kawasan beriklim panas, lembap, dan persekitaran bandar yang padat.

Kulat ini biasanya menyerang celah-celah jari kaki (dikenali sebagai bentuk interdigital), tetapi ia juga boleh merebak ke bahagian atas kaki, tapak kaki, tumit, dan bahkan kuku kaki (tinea unguium) atau tangan (tinea manuum).

Dalam sesetengah kes, ia turut berlaku bersama jangkitan kulat di celah kelangkang (tinea cruris).

Tanda dan Gejala Kulat Air

Berikut ialah senarai tanda dan gejala kulat air:

• Rasa gatal, menyengat dan terbakar di celah-celah jari kaki atau di tapak kaki.
• Kulit melepuh dan gatal pada bahagian kaki.
• Kulit merekah dan mengelupas, terutamanya di antara jari kaki dan di tapak kaki.
• Kulit kering pada bahagian tapak atau sisi kaki.
• Kulit menjadi kemerahan dan luka, menyebabkan rasa pedih atau tidak selesa.
• Kuku kaki berubah warna, menjadi tebal dan mudah rapuh.
• Kuku kaki terangkat atau tertanggal dari pangkal kuku (nail bed).

Tanda-tanda ini boleh muncul secara berperingkat dan mungkin hanya menjejaskan sebelah kaki pada awalnya. Jika tidak dirawat, jangkitan boleh merebak ke kuku, tangan, atau bahagian tubuh yang lain.

Siapa yang Berisiko Dapat Jangkitan Kulat?

Walaupun kulat air boleh menjangkiti sesiapa sahaja tanpa mengira usia atau jantina, terdapat beberapa faktor dan tabiat harian yang meningkatkan risiko seseorang untuk mendapat jangkitan ini.

Menurut The Journal for Nurse Practitioners, antara individu yang berisiko mendapat jangkitan kulat air adalah seperti:

• Individu yang kerap berjalan tanpa alas kaki di tempat awam seperti bilik persalinan, pancuran mandi, dan kolam renang sangat terdedah kepada jangkitan, memandangkan kulat mudah membiak di kawasan yang lembap dan bersuhu panas
• Individu yang suka berkongsi barangan peribadi seperti stoking, kasut, atau tuala
• Individu yang sering memakai kasut tertutup yang ketat
• Individu yang mengalami masalah kaki berpeluh berlebihan (hyperhidrosis)
• Individu yang mempunyai kecederaan kecil pada kulit atau kuku kaki
• Individu yang suka membiarkan kaki dalam keadaan basah untuk tempoh yang lama tanpa mengeringkannya dengan betul

Cara Merawat Kulat Air

Rawatan untuk kulat air biasanya bermula dengan penggunaan ubat antikulat yang boleh didapati di farmasi tanpa preskripsi (over-the-counter, OTC).

Ubat-ubatan ini datang dalam bentuk krim, semburan atau serbuk dan berfungsi untuk membunuh kulat serta mengurangkan simptom seperti gatal dan kemerahan.

Rawatan dengan Ubat OTC

Antara ubat OTC yang berkesan termasuklah seperti:

• miconazole (Desenex)
• terbinafine (Lamisil AT)
• clotrimazole (Lotrimin AF)
• butenafine (Lotrimin Ultra)
• tolnaftate (Tinactin)

Rawatan ini perlu digunakan secara konsisten, biasanya dua kali sehari, selama sekurang-kurangnya dua hingga empat minggu, walaupun simptom telah reda lebih awal.

Rawatan Ubat Antifungal Topikal

Namun, sekiranya rawatan OTC tidak menunjukkan kesan atau jangkitan menjadi semakin teruk, doktor mungkin akan memberikan ubat preskripsi yang lebih kuat.

Ini termasuk ubat antifungal topikal dalam kekuatan preskripsi seperti clotrimazole atau miconazole versi yang lebih kuat, ataupun ubat antifungal oral seperti

• itraconazole (Sporanox)
• fluconazole (Diflucan)
• terbinafine (dalam dos preskripsi)

Bagi kes jangkitan yang menyebabkan keradangan teruk dan kesakitan, doktor juga mungkin mencadangkan penggunaan krim steroid topikal untuk mengurangkan keradangan dan kegatalan.

Sekiranya kulit yang terdedah akibat melepuh atau merekah dijangkiti bakteria, antibiotik oral akan diberikan bagi merawat jangkitan sekunder tersebut.

Cara Mencegah Kulat Air

Antara cara mencegah kulat air yang berkesan dan boleh anda lakukan adalah seperti berikut:

1. Cuci dan Keringkan Kaki Setiap Hari dengan Betul

Langkah paling asas untuk mencegah kulat air ialah menjaga kebersihan kaki. Basuh kaki anda setiap hari menggunakan sabun dan air bersih, kemudian pastikan kaki dikeringkan sepenuhnya, terutamanya di celah-celah jari.

Kelembapan yang terperangkap antara jari kaki merupakan tempat kegemaran kulat membiak.

2. Gunakan Serbuk Antikulat Setiap Hari

Untuk langkah pencegahan tambahan, sapukan serbuk antikulat (antifungal powder) pada kaki setiap hari, terutamanya jika anda sering berpeluh atau memakai kasut tertutup dalam jangka masa lama.

Serbuk ini membantu menyerap lembapan dan menghalang pertumbuhan kulat pada permukaan kulit.

3. Elakkan Berkongsi Barangan Peribadi

Jangan berkongsi stoking, kasut, atau tuala dengan orang lain. Barangan ini mungkin mengandungi spora kulat yang tidak kelihatan tetapi boleh menyebabkan jangkitan apabila bersentuhan dengan kulit.

Setiap individu seharusnya mempunyai barang penjagaan kaki sendiri untuk mengelakkan penyebaran kulat.

4. Pakai Alas Kaki di Tempat Awam

Apabila berada di tempat awam seperti bilik mandi, kolam renang, atau gimnasium, pakailah selipar atau sandal. Permukaan lantai di kawasan ini biasanya lembap dan menjadi persekitaran ideal untuk kulat membiak.

Memakai alas kaki membantu menghalang kaki anda daripada bersentuhan langsung dengan permukaan tercemar.

5. Pilih Stoking yang Menyerap Peluh dan Tukar Apabila Basah

Gunakan stoking yang diperbuat daripada bahan yang bernafas seperti kapas, bulu, atau gentian sintetik yang mampu menyerap lembapan.

Elakkan memakai stoking yang sama sepanjang hari jika kaki anda berpeluh. Sebaliknya tukar kepada stoking kering untuk memastikan kaki sentiasa dalam keadaan bersih dan kering.

6. Biarkan Kaki ‘Bernafas’ di Rumah

Apabila berada di rumah, biarkan kaki anda bebas daripada kasut atau stoking agar udara dapat mengalir dan mengurangkan kelembapan.

Kaki yang sering tertutup akan berpeluh dan meningkatkan risiko pertumbuhan kulat. Memberi ruang udara pada kaki juga membantu memulihkan kulit yang mungkin teriritasi.

7. Pilih Kasut daripada Bahan yang Bernafas dan Tukar secara Bergilir

Gunakan kasut yang diperbuat daripada bahan yang membenarkan pengudaraan seperti kanvas atau kulit asli. Elakkan memakai kasut yang sama setiap hari.

Sebaiknya gunakan dua pasang kasut secara bergilir untuk memberi masa kepada kasut yang digunakan agar betul-betul kering sebelum dipakai semula. Kelembapan dalam kasut boleh menjadi punca kulat terus hidup dan merebak.

8. Basuh Stoking, Tuala dan Cadar dengan Air Panas

Untuk membasmi kulat dengan lebih berkesan, basuh stoking, tuala dan cadar menggunakan air bersuhu sekurang-kurangnya 60°C (140°F).

Suhu ini dapat membantu membunuh spora kulat yang mungkin masih melekat selepas digunakan. Ini sangat penting terutama bagi individu yang sedang dalam proses rawatan kulat air.

9. Nyahkuman Kasut secara Berkala

Kasut yang telah digunakan ketika mengalami jangkitan perlu dinyahkuman menggunakan penyembur pembasmi kuman atau tisu disinfeksi seperti Clorox wipes.

Langkah ini penting untuk mencegah kulat daripada menjangkiti semula kaki anda, terutama jika kasut masih dalam keadaan lembap dan tidak dibersihkan.

Bila Perlu Jumpa Doktor

Walaupun kebanyakan kes kulat air boleh dirawat sendiri menggunakan ubat antikulat yang dibeli di farmasi, terdapat situasi tertentu di mana anda perlu segera mendapatkan rawatan perubatan.

Anda perlu berjumpa doktor jika:

• Terdapat tanda jangkitan serius seperti bengkak, nanah, atau demam.
• Ruam tidak sembuh dalam 2 minggu selepas guna ubat antikulat tanpa preskripsi.
• Menghidap diabetes dan mengesyaki jangkitan kulat air.

Kesimpulan

Kesimpulannya, kulat air mungkin kelihatan seperti masalah kulit biasa, namun jika diabaikan, ia boleh membawa kepada jangkitan berulang dan merebak ke kawasan tubuh lain.

Dengan mengenalpasti simptom awal seperti kegatalan, kemerahan, dan kulit yang mengelupas, anda boleh bertindak segera mendapatkan rawatan yang sesuai.